تاریخچه مالیات بر ارث

تاریخچه مالیات بر ارث : یکی از منابع مالیات مستقیم در بخش دارایی مالیات بر ارث می باشد که به خاطر عدم استمرار اغلب مودیان و وکلا و مشاوران مالیاتی اطلاعات کاملی در این زمینه ندارند البته که وکلایی متخصص حوزه ارث از این امر مستثنی هستند . قصد دارم در این مقاله مالیات بر ارث را از هر سه دوره تغییرات اساسی آن از سال 1347 تا قانون جدید 1394 را خدمت شما ارائه نمایم.

در کشور ما ایران مالیات بر ارث را می توان به سه برهه زمانی بسیار مهم تقسیم بندی کرد، بخش اول متوفیان پیش از سال 1347 می‌باشند که در اینجا بقایا نامیده می شوند، بخش دوم متوفیان 1348 تا 1394/12/29 هستند که با عنوان قانون قدیم خطاب می‌گردند و متوفیان تابع قانون جدید اشخاصی هستند که تاریخ فوت آن ها از 1395/01/01 می‌باشد. در ابتدای امر اشاره کنم که تاریخ فوت متوفی مشخص کننده تسری قانون درباره پرونده مالیات بر ارث وی خواهد بود نه زمان تشکیل پرونده پس متوفایی که 13 آذر 1394 فوت شده باشد تابع قانون قدیم است حتی اگر وراث در اردیبهشت 1400 برای وی پرونده تشکیل داده باشند.

متوفیان تابع مالیات بر ارث 1347 یا همان بقایا

متوفیانی که در این تاریخ فوت شده اند اما تشکیل پرونده مالیاتی برای آن ها داده نشده است با وجود این امر که در مالیات بر ارث مرور زمان وجود ندارد اما معاف از پرداخت مالیات هستند و به آن  ها مالیاتی تعلق نمی‌یابد اما در بحث قانون گذاری درنظام مالیاتی پیش از انقلاب اسلامی نکاتی جالب و ارزشمند بود که دانستن آن خالی از لطف نیست:

الف) در قانون متعلق به آن زمان مبحث ارث از ماده 174 -204 قانون مالیات های مستقیم بوده است

ب) قانون در بخش ارث از 6 بخش تشکیل گردیده است یعنی داخل در باب ارث خود موضوع دارای بخشبندی است و این نظام و پیوستگی بسیار عالی ایجاد کرده است و مانع از سردرگمی و ارجاع مداوم به مواد پراکنده دارد. در ذیل بخش بندی قانون را مشاهد می‌نمائید.

بخش یکم – مشمولین و نرخ مالیات

بخش دوم – معافیت‌ها

بخش سوم – وظایف مؤدیان

بخش چهارم – وظایف ادارات دارایی

بخش پنجم – وظایف ادارات دولتی و مؤسسات و اشخاص ثالث

بخش ششم – جرایم مالیات‌های موضوع این فصل

ج)در قانون فوق الذکر معافیت عددی نسبت به ماترک وراث وجود داشته است امری مشابه معافیت سالانه مشاغل اما با ترتیبات متفاوت که بعدا حذف گردیده است. (سهم‌الارث هریک از وراث طبقه اول تا 400000 ریال از پرداخت مالیات معاف است(ماده 178)

د) در بخش معافیت ها هم موارد بسیاری حذف گردیده است

البته که بررسی و مقایسه قانون در بازه‌های مذکور امری بسیار فنی است که حوصله بسیار می‌طلبد اما هدف این مقاله بررسی اجمالی مالیات بر ارث در برهه‌های زمانی مهم است تا نگاه و بینش روشنی را به شما مخاطب گرامی بدهد.

متوفیان قانون قدیم

این بخش از قانون که به متوفیان تا 29/12/1394 تسری دارد به عنوان قانون قدیم خطاب میشود که خود اصلاحات بسیار مهمی از سال 1368 تا پیش از اصلاحیه تیر ماه 1394 را همراه داشته است، در این قانون موارد بسیاری دستخوش تغییرات قرار گرفت چرا که پایه قانون متعلق به پیش از انقلاب بود و موارد بسیاری را تغییر داد، در مقایسه با قانون جدید قانون قدیم تغییرات قابل توجهی داشته است که در ادامه به آن می پردازیم.

الف) ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث در بقایا و قانون قدیم تکلیف بوده است و عدم ایفای آن در بر دارنده جریمه مالیاتی می باشد.

ب) در قانون قدیم مانند بقایا روش تعیین نرخ به صورت پلکانی و ریالی بوده است به شرح ذیل:

نرخ در بقایا :

سهم‌الارث هریک از وراث طبقه اول تا 400000 ریال از پرداخت مالیات معاف است و نسبت به مازاد به شرح زیر مشمول مالیات خواهد بود:

از 400001 ریال تا 500000 ریال 3%

از 500001 ریال تا 750000 ریال 6%

از 750001 ریال تا 1000000 ریال 9%

از 1000001 ریال تا 2000000 ریال 12%

از 2000001 ریال تا 3000000 ریال 15%

از 3000001 ریال تا 5000000 ریال 20%

از 5000001 ریال تا 7500000 ریال 25%

از 7500001 ریال تا 10000000 ریال 30%

از 10000000 ریال به بالا 35%”

نرخ در قانون قدیم :

‌نرخ مالیات بر ارث نسبت به سهم الارث به شرح زیر است:

‌شرح طبقه اول طبقه دوم طبقه سوم

‌تا مبلغ 000 000 50 ریال 5% 15% 35%

‌تا مبلغ 000 000 200 ریال نسبت 15% 25% 45%

‌به مازاد 000 000 50 ریال

‌تا مبلغ 000 000 500 ریال نسبت 25% 35% 55%

‌به مازاد 000 000 200 ریال

‌نسبت به مازاد 000 000 500 ریال 35% 45% 65%

ج) معافیت ریالی مانند قانون بقایا در ارث همچنان وجود دارد

قانون جدید اجرائیه 1395/01/01

قانون جدید تحولات بسیاری داشته است که مهم ترین آن حذف تکلیف ارسال اظهارنامه و موضوع زمان ارزش گذاری ما ترک است که نسبت به گذشته تغییر داشته است در اینجا به بررسی چند مورد از مالیات بر ارث می پردازیم:

الف) تکلیف ارسال اظهارنامه در قانون جدید حذف گردیده است و قانون گذار از آن به عنوان پیش شرطی جهت پذیرش هزینه ها بهره برده است به این شکل که چنانچه شما ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی نسبت به ارسال اظهارنامه اقدام ننمائید مشمول جریمه نخواهید بود اما دیون و هزینه های متوفی قابل قبول نخواهد بود، در حالی که در قانون قدیم مهلت ارسال شش ماه بود و بعد از آن مشمول جریمه موضوع ماده 190 می گردید اما این تکلیف از قانون جدید خارج شده است.

ب) در قانون های پیشین ملاک ارزش گذاری حین الفوت بوده است اما در قانون جدید زمان انتقال به وراث ملاک ارزش گذاری ما ترک متوفی خواهد بود، از این امر چنین می توان برداشت نمود که در متوفیان قانون جدید آن هم با توجه به تورم و رشد روز افزون قیمت ها در کشور تعیین تکلیف زودتر مالیات کمتر در پی دارد.