مالیات بر درآمد اتفاقی چیست ؟

مالیات بر درآمد اتفاقی چیست ؟

مالیات بر درآمد اتفاقی چیست : مالیات بر درآمد اتفاقی از منابع مالیات بر درآمد مالیات‌های مستقیم می‌باشد که در قانون از ماده 119 تا 128 را در بر دارد، اما قصد داریم در این مقاله به موضوعات ذیل در خصوص مالیات بر درآمد اتفاقی بپردازیم.

• تعریف مالیات بر درآمد اتفاقی
• درآمد مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی
• معافیت های مالیات بر درآمد اتفاقی
• نرخ و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی
• استرداد در مالیات بر درآمد اتفاقی
• مالیات بر ارث یا مالیات بر درآمد اتفاقی
• مالیات املاک یا مالیات بر درآمد اتفاقی

تعریف مالیات بر درآمد اتفاقی

مالیات بر درآمد اتفاقی چیست : در ابتدا باید درآمد اتفاقی را تعریف نمائیم و سپس به بررسی مالیات بر درآمد اتفاقی بپردازیم، درآمد اتفاقی زمانی رخ می‌دهد که یک شخص اعم از حقیقی یا حقوقی به صورت رایگان و بلاعوض صاحب و دارای اموال، املاک یا وجه نقد گردد در صورتی که بنا بر استرداد آن نمی‌باشد و در قبال آن هم عوضی (پول یا مال) را پرداخت نکرده باشد. حال مالیات بر درآمد اتفاقی با توجه به ماده 119 قانون مالیات‌های مستقیم به درآمدهای یک شخص حقیقی یا حقوقی اعم از نقدی و غیر نقدی تعلق می‌یابد که به صورت بلاعوض، رایگان یا جایزه تحصیل کرده باشد.

درآمد مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی

درآمد مشمول مالیاتی عموما سهمی از درآمد را در بر دارد که به آن درآمد مشمول مالیات گفته می‌شود که در نتیجه کسوراتی مانند هزینه‌ها و استهلاک به دست می‌آید اما در خصوص مالیات بر درامد اتفاقی با اینکه این منبع مالیاتی از منابع درآمدی است اما قابلیت کسر کسورات ندارد و صد در صد درآمد درآمد تحصیل شده نقدی یا درآمد حاصل از درآمد غیر نقدی را در بر دارد. در نتیجه وفق ماده 120 قانون مالیات‌های مستقیم 100 درصد درآمد اتفاقی مشمول پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی می‌باشد.

در خصوص صلح و هبه که خیار فسخ و حق رجوع وجود دارد چنانچه ظرف شش ماه از عقود مذکور رجوع گردد مالیات پرداختی توسط مودی قابل استرداد است اما اگر در زمان حد فاصل بین تحقق صلح و هبه تا زمان رجوع، فسخ یا اقاله منتقل الیه از آن منتفع شده باشد نسبت به منفعت حاصله مشمول مالیات بر درآمداتفاقی خواهد بود.

در مواردی که منافع مالی به فردی صلح می‌شود اعم از موقت یا دائم بهای مال به ارزش زمان تعلق منافع، اعم از عین و منفعت ماخذ محاسبه واقع می‌گردد یعنی وقتی منافع مالی به آقای الف صلح می‌گردد در زمان صلح ارزش عین و منافع آن به عنوان ماخذ در نرخ موضوع ماده 131 قانون مالیات های مستقیم قرارداده می‌شود.

در مواردی که منافع مال به طور دائم یا موقی به صورت رایگان به فردی داده می‌شود انتقال گیرنده باید هر سال مالیات منافع متعلق را بپردازد.

“شما می‌توانید برای محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی خود یا پاسخ به سوالات تخصصی در این حوزه به مشاوران مالیاتی مجموعه مریم آتشگاه مراجعه کنید تا مشاورین مالیاتی متخصص ما به صورت مشاوره آنلاین، تلفنی یا حضوری موضوع مالیاتی شما را برسی کنند.”

معافیت های مالیات بر درآمد اتفاقی

1. کمک های نقدی و غیرنقدی بلاعوض سازمان های خیریه یا عام المنفعه یا وزارتخانه ها یا مؤسسات دولتی و شرکت های دولتی یا شهرداری ها با نهاد های انقلاب اسلامی به اشخاص حقیقی غیر از مواردی که مشمول مالیات فصل حقوق است. به عنوان مثال کمک های سازمان بهزیستی به افراد تحت پوشش.
2. وجوه با کمک های مالی اهدایی به خسارت دیدگان جنگ، زلزله، سیل، آتش سوزی و یا حوادث غیرمترقبه دیگر مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی نخواهد بود. به عنوان مثال کمک سازمان هلال احمر و سایر اشخاص حقوقی و حقیقی به زلزله زدگان.
3. جوایزی که دولت برای تشویق صادرات و تولید و خرید محصولات کشاورزی پرداخت می نماید. مطابق تبصره ماده ۱۲۷ ق.م.م ضوابط اجرایی بند های الف و ب طبق آیین نامه ای خواهد بود که از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت کشور تهیه خواهد شد.

نرخ و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی

مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی یا حقوقی از حیث نرخ مالیاتی با توجه به ماده 119 قانون مالیات‌های مستقیم  تفاوتی ندارند با وجود صراحت ماده 119 در خصوص اشخاص حقیقی باید اشاره کنم که در اصل ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم هم که نرخ اشخاص حقوقی را تعیین نموده اشاره داشته است به استثنای مواردی که دارای نرخ جداگانه بوده با این وجود شورای عالی مالیاتی در رای صادره به شماره: 201/14302 تاریخ: 1388/08/03 با نظر اکثریت و استاد به مواد 105 ق.م.م . 123ق.م.م رای به محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی وفق ماده 105 داده است ولیکن رای مذکور توسط دادنامه 1893 مورخ 1397/10/04 ابطال گردید و توسط سازمان امور مالیاتی طی بخشنامه‌ای در تاریخ 1397/11/24 به شماره 230/97/58 رسیدگی به مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی را مجددا به نرخ مندرج در ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم ارجاع نموده است.

در نتیجه مالیات بر درآمد اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی به نرخ ماده 131 قانون مالیات های مستقیم محاسبه می گردند تنها تفاوت در نحوه رسیدگی می باشد که در خصوص اشخاص حقوقی بر اساس رسیدگی به دفاتر تشخیص می‌گردد.

• در صورتی که درآمد اتفاقی درآمد غیر نقدی باشد به ارزش روز تحقق تقویم می‌گردد بجز مواردی که موضوع املاکی باشد که دارای ارزش معاملاتی هستند در این حالت به ارزش معاملاتی آن ها مشمول مالیات خواهند بود.
• صلح و هبه مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی نمی باشد مگر در حالتی که معوض باشد یعنی در قبال صلح یا هبه عوضی اعم از نقدی یا غیر نقدی پرداخت گردد در این شرایط نسبت به مابه‌التفاوت عوضین مالیات بر درآمد اتفاقی از فردی که منتفع می‌گردد دریافت می‌شود. در مواردی که صلح و هبه معوض در مورد دو ملک محقق گردد موضوع تابع ماده 63 قانون مالیات های مستقیم خواهد بود.

اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی 

تکلیف ارسال اظهارنامه مالیاتی در تمام منابع مالیاتی جریان دارد و که البته بسته به نوع درآمد و منبع مالیاتی نحوه ارسال و زمان آن متغییر می‌باشد، در خصوص درآمد اتفاقی نیز وفق ماده 126 قانون مالیات‌های مستقیم این تکلیف وجود دارد و بسته به نوع انتفاع هر سال اردیبهشت یا پایان ماه بعد از انتقال ارسال می‌گردد.

صاحبان درآمد مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی حقیقی باید اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی  خود را تا پایان اردیبهشت سال بعد از تحقق ارسال نمایند به عنوان مثال فردی که در خرداد 1400 مالی به وی صلح گردیده باشد باید اظهارنامه خود را تا پایان اردیبهشت 1401 ارسال نماید.

در مواردی که تحقق منافع یک بار محقق می‌گردد مانند جوایز منتفع حقیقی باید تا پایان ماه بعد اظهارنامه مذکور را ارسال نماید و موضوع فوق الذکر در مواردی است که منافع مستمر بوده و در یک سال مالی در جریان می‌باشد.

اما در خصوص اشخاص حقوقی با توجه به تبصره ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم مکلف به ارسال اظهارنامه در منابع مالیاتی متعدد نبوده و همراه با مالیات عملکرد که چهار ماه پس از پایان سال مالی است باید اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال نمایند.

در معاملاتی که موضوع در دفاتر اسناد رسمی منتقل و مالیات آن کسر می‌گردد، تکلیف ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی از منتفع ساقط می‌گردد.

مورد خاص : در سال 1399 به موجب بند 3 مصوبه بخش اقتصادی هفدهمین جلسه ستاد ملی مدیریت کرونا مورخ 1399/02/07 مقرر گردید به مهلت زمان ارسال اظهارنامه های مالیاتی از قبیل ماده 126 ق.م.م دو ماه دیگر افزوده شود.

نکته : مطابق بند 6 ماده 13 آیین نامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم نیاز به ثبت رویداد های درآمد اتفاقی در صورت معاملات فصلی نمی‌باشد.

استرداد در مالیات بر درآمد اتفاقی

در قانون مالیات‌ها موضوع استرداد امری متداول است که در کلیه منابع مالیاتی محقق می‌گردد و در صورتی که مودی اضافه پرداختی مالیاتی داشته باشد می‌تواند استرداد آن را وفق ماده 242 و 243 قانون مالیات‌های مستقیم مطالبه نماید، مالیات بر درآمد اتفاقی نیز از این امر مستثنی نیست و مواردی وجود دارد که درآن مودی می‌تواند نسبت به استرداد اضافه مالیات پرداختی اقدام نماید.

• چنانچه مالی با وجود شرط خیار فسخ محقق گردد اما در مدت زمان کمتر از شش ماه فسخ، اقاله یا رجوع گردد مالیات پرداختی بابت مالیات بر درآمد اتفاقی قابل استرداد خواهد بود.
• در مواردی که مالیه هبه می‌گردد با حفظ حق رجوع و پس از تحقق فرد از هبه روجوع یا اقدام به فسخ یا اقاله نماید و مورد هبه عودت داده می‌شود مودی می‌تواند نسبت به استرداد مالیات بر درآمد اتفاقی اقدام نماید البته که باید فسخ، اقاله یا رجوع ظرف شش ماه از تحقق هبه محقق گردد.

مالیات املاک، مالیات بر ارث یا مالیات بر درآمد اتفاقی

وفق ماده 38 قانون مالیات‌های مستقیم در موضوع مالیات بر ارث اگر ماترکی به شخصی خارج از وراث ارث برسد، دیگر مشمول مالیات بر ارث نبوده و مطابق موضوع مالیات بر درآمد اتفاقی از منتفع مالیات مطالبه می‌گردد. با توجه به صحبت‌های فوق می‌توان پاسخ به یک سوال متداول را که آیا بهتر نیست پیش از فوت اموال خود را به وراث صلح نماییم؟ با توجه به تعلق مالیات بر درآمد اتفاقی به صلح و هبه و مقایسه نرخ مالیات متعلق در ارث و مالیات اتفاقی باید گفت نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی بیشتر از مالیات بر ارث می‌باشد و در این گونه موارد با توجه به  توجهات حقوقی و قانونی، نقل و انتقال قطعی املاک بهتر از موارد مذکور می‌باشد.و در مقایسه برای مالیات نقل و انتقال یا مالیات بر درآمد اتفاقی نیز مجددا نرخ مندرج در ماده 53 ق.م.م کمتر از نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی می‌باشد.

در نتیجه اگر قصد پرداخت مالیات کمتر دارید توصیه ما به ترتیب مالیات متعلق به شرح ذیل می‌باشد : مالیات بر درآمد اتفاقی چیست

• مالیات نتقل و انتقال موضوع ماده 53 ق.م.م
• مالیات بر ارث موضوع ماده 17 ق.م.م
• مالیات بر درآمد اتفاقی موضوع ماده 119 ق.م.م